Μερικές παρατηρήσεις που έκανα στην Ελλάδα τις λίγες μέρες που έμεινα.

Είχα συμπληρώσει σχεδόν 4 μήνες μακριά απ’ την Ελλάδα, προτού επιστρέψω για μερικές μέρες την προηγούμενη βδομάδα. Την είχα αφήσει το Φλεβάρη στις παρυφές της διαβόητης κρίσης και την βρήκα τώρα στην καρδιά της.

Βγαίνοντας στο δρόμο για τη Χαλκιδική, ήρθε το πρώτο σοκ. Το ήξερα, αλλά όταν το είδα μπροστά στα μάτια μου ήταν διαφορετικό. Είναι συνταρακτικό να διαπιστώνεις ότι το 1,50 ευρώ/λίτρο μ.ο. ακόμα και στο κέντρο χωριών όπως τα Νέα Φλογητά, είναι μεγαλύτερο από το 1,30-1,40 ευρώ/λίτρο σε βενζινάδικα στο κέντρο του Λονδίνου!!! Οι αιτίες είναι πολλές και τις μελετώ εδώ και καιρό, αλλά άμα έχεις αφήσει την τιμή στο 1 ευρώ/λίτρο και πάλι τρομάζεις! Αυτό βέβαια έχει και τις θετικές προεκτάσεις του. Στο δρόμο για Χαλκιδική, πάντα είχα πρόβλημα με τα 120 χλμ/ώρα που πήγαινα. Ήμουν πολύ αργός για την αριστερή λωρίδα και πολύ γρήγορος για τη δεξιά! Ε λοιπόν με χαρά μου διαπίστωσα ότι τις 3500-4000 στροφές/λεπτό ελάχιστοι πλέον τις ξεπερνούν και τα 120 χ/ω ήταν μια χαρά για μια απρόσκοπτη πορεία στην αριστερή λωρίδα! Άσε που και μέσα στη Θεσσαλονίκη ο κόσμος το χει ρίξει στο ποδηλατάκι! Χαμός! Άμστερνταμ θα γίνουμε! Το κακό είναι ότι οι περισσότεροι προς το παρόν το χρησιμοποιούν μόνο για τη βόλτα τους. Λίγους είδα να τα χρησιμοποιούν σε ώρες αιχμής και οι περισσότεροι πεισματικά επιμένουν στην κομφορμιστική λύση του αυτοκινήτου. Ίδιο σοκ με τις τιμές και στα σούπερ μάρκετ με τη σύγκριση που έκανα σε βασικά προϊόντα. Μη τα πολυλογώ με τη σύγκριση τιμών, θα ετοιμάσω και ένα σχετικό ρεπορτάζ, το οποίο θα αναδημοσιεύσω, όταν και αν με το καλό το βάλουν στο «Έθνος» με το οποίο συνεργάζομαι (ψιλό).

Το καλό στην όλη υπόθεση νομίζω είναι το ότι υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι του κόσμου που δείχνει να προσαρμόζεται –θέλοντας και μη ίσως- στις υπάρχουσες συνθήκες. Βέβαια, το «δεν ξέρω τι μου ξημερώνει αύριο» έχει γίνει ο κυρίαρχος τρόπος σκέψης, τη στιγμή που το Φλεβάρη που όλα έδειχναν σε τι σημείο θα φτάναμε λίγο αργότερα και πάλι η κυρίαρχη λογική ήταν το «έλα μωρέ θα τη σκαπουλάρουμε κάπως». Με μεγάλη μου χαρά πάντως διαπίστωσα ότι πολύ περισσότεροι άνθρωποι απ’ ότι περίμενα συλλαμβάνουν και επικοινωνούν την κατάσταση πραγματιστικά και εποικοδομητικά και λιγότεροι με απόγνωση και θυμό προς κάποιον φταίχτη. «Ήρθε ο καιρός να βάλουμε μυαλό», «να κόψουμε τα δάνεια της υπερκατανάλωσης», «δε μας φταίει το ΔΝΤ», «να αφήσουμε τα ρουσφέτια» λένε, αρνούμενοι πεισματικά τη λαϊκίστικη και κλαψιάρικη λογική και το δριμύ «κατηγορώ» των μέσων ενημέρωσης. Πάρα πολλοί βλέπουν την κρίση σαν ευκαιρία ουσιαστικής προσωπικής ολοκλήρωσης και διόρθωσης λαθών του παρελθόντος.

Μπορεί να φαίνεται ότι βλέπω τα πράγματα πολύ αισιόδοξα, αλλά ένιωσα ότι η κατάσταση λειτουργεί σαν «wake up call». Όχι αναγκαία για τη δημιουργία μιας οικονομικά και πολιτικά συντηρητικής κοινωνίας, αλλά για την επαναδιαπραγμάτευση του τρόπου που ξοδεύουμε, του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε την πολιτική και γενικότερα του τρόπου που αυτό-προσδιοριζόμαστε και επικοινωνούμε. Οι κραυγές απόγνωσης και τα «κατηγορώ» θα σωπάσουν αργά ή γρήγορα και τη θέση τους θα πάρει η συνειδητοποίηση, η δημιουργικότητα, η εναλλακτική επιλογή. Έτσι θέλω να τα βλέπω και έτσι πιστεύω ότι θα γίνει, πείτε με τρελό άμα θέλετε!

Από συζητήσεις με ελεύθερους επαγγελματίες και γενικότερα με «ανθρώπους της αγοράς» παρατήρησα τα εξής: Μέσα στην απόγνωση του «έχουμε καταστραφεί», «τα πράγματα θα χειροτερέψουν κι άλλο», «δε κινείται τίποτα» και «τώρα που έρχεται το καλοκαίρι ακόμα χειρότερα», ακούς και τη φωτεινή, αισιόδοξη πλευρά… «από Σεπτέμβρη κάτι μπορεί να γίνει, πού θα πάει», «αυτή η κρίση είναι περίοδος που δημιουργεί ευκαιρίες και πρέπει να το εκμεταλλευτούμε αναλόγως» κ.α. Ξέρουν πολύ καλά όλοι το πιθανό ενδεχόμενο να μείνει η κατάσταση κολλημένη στο βούρκο για 5-10 χρόνια. Κανένας δε θέλει να το πιστέψει όμως. Όσοι το λένε, δείχνουν ότι πιστεύουν ότι κάπως θα αντιστραφεί το κλίμα. Εκεί θεωρώ ότι είναι και το κλειδί για την ανατροπή των δεδομένων, αν φυσικά είναι δυνατό να το καταφέρουμε μόνοι μας σε έναν bottom-up παράδεισο. Στην ψυχολογία του «κάπως θα τη βρούμε την άκρη». Το θεωρώ πολύ πιο παραγωγικό από τη μοιρολατρία και τη νέο-συντηρητική επιλογή του «φτωχούλης, τίμιος, ήσυχος και καλός εργατούλης» που φαίνεται να πλασάρουν κάποιοι. Νομίζω ότι μας ταιριάζει πιο πολύ σα κουλτούρα το «πενία τέχνας εργάζεται», παρά το προφίλ του φουκαράκου που έκανε στα σκετς του ο Λαζόπουλος κάποτε στους «Δέκα Μικρούς Μήτσους» που του την έπεφταν όλα τα ντόπερμαν της καθημερινότητας και τον φόβιζαν. Το ότι στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας πρέπει να γίνουμε και πιο νομιμόφρονες είναι βέβαια δεδομένο, άσχετα αν αυτή τη στιγμή για παράδειγμα το μαύρο χρήμα φαίνεται να κινεί μεγάλο μέρος της αγοράς.

Τώρα το ξαναέσκασα για την Αγγλία, τις ευκαιρίες και τις προοπτικές της. Σε όσους άφησα πίσω εύχομαι να έχουν καλό καλοκαίρι, το οποίο όλοι περιμένουν πως και πως, όποιες και να είναι οι οικονομικές συνθήκες. Μπορεί να μην έχει νησάκι το πρόγραμμα φέτος, αλλά ελάτε, μη κρυβόμαστε… σα τη Χαλλλκιδική δεν έχει!

Υ.Γ. Στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας έδωσα έναν από τους ωραιότερους αγώνες –αν και πολύ σύντομος-. Προσπαθήσαμε με πολύ καλούς παλιούς και νέους φίλους να βοηθήσουμε το σχήμα της Παρούλας Νάσκου-Περράκη, του Καιρίδη και των άλλων «παιδιών» να ανατρέψει το συντηρητικό διοικητικό κατεστημένο του Πανεπιστημίου, για να εισάγει μια νέα πραγματικά ανανεωτική, ριζοσπαστική, ορθολογική και αναπτυξιακή διοίκηση. Χάσαμε δυστυχώς, έχοντας όμως πλησιάσει κόντρα στις προβλέψεις αρκετά κοντά στη νίκη, αλλά δε πειράζει. Βαθιά ριζωμένα συστήματα εξουσίας αναμεμειγμένα με κομματικά και ιδιοτελή συμφέροντα δεν εξανδραποδίζονται εύκολα. Έγινε μια αρχή μετά από πολλάααα χρόνια. Ας ελπίσουμε να το καταφέρουν οι επόμενοι σε 4 χρόνια.

Μία πρόβλεψη της εταιρείας political consultancy and risk assessment "exclusive-analysis" για τα επόμενα 3-4 χρόνια.

Με αφορμή τις δηλώσεις του ΓΑΠ και άλλων στελεχών του ΠΑΣΟΚ που αναφέρονται στην "δεινή θέση που βρισκόμαστε τώρα και στο ελληνικό θαύμα για το οποίο θα μιλάνε όλοι σε τρία χρόνια", εξασφάλισα την ανάλυση-πρόβλεψη της εταιρείας "exclusive-analysis" σχετικά με τα πιθανά σενάρια για την Ελλάδα τα ερχόμενα χρόνια, η οποία βασίζεται σε ορθολογικά κριτήρια και είναι απογυμνωμένη από συναισθηματισμούς και ιδεολογήματα. Ας ελπίσουμε το σενάρια τους να διαψευσθούν:

Special Report for Rafael Gomes

Friday, 07 May 2010

" Outlook for Greece and the Eurozone

Many potential scenarios could develop. These begin with effective European management of 'the Greece problem' and containment to just the one country. They end with the Armageddon scenario in which the European Central Bank (ECB) fails to reassure markets that financial institutions in peripheral Europe are acceptable credit risks. This would see banks in 'troubled' nations (Greece and beyond) completely lose their access to wholesale funding. Liquidity would dry up rapidly with companies unable to pay workers, people unable to use cash points or their credit cards etc. Mass civil unrest would surely ensue.

Faced with such a scenario the ECB would be forced to go into full scale quantitative easing mode, buying up bonds aggressively across southern Europe and providing emergency funding to distressed financial institutions. This would of course be enormously negative for the value of the euro. It would also be a bitter pill for Germans to swallow given the history of the Bundesbank and the Deutsche Mark.

In essence though it seems to us that the following scenarios are at least worth considering:

1. Greece defaults and leaves the euro in the next 3 years; contagion effects are limited.

Greek GDP is forecast to contract by 4% in 2010. The budget deficit for 2009 is likely to have exceeded 13% and public debt is forecast to increase to nearly 150% in 2013. Furthermore, the IMF is forecasting that Greece will only in 2017 be able to return to its 2008 GDP figures. And all of the above is probably too optimistic.

Eurozone and IMF support buys Greece two or three years without it needing to attract private investment. With the economy severely contracting, however, budget deficit problems remain acute despite the fiscal tightening. Domestic opposition to an extremely painful fiscal tightening is intense and gradually weakens political resolve. It becomes obvious that Greece will be unable to service an outstanding debt of 140-150% of GDP. The country follows an 'Argentina solution', announcing a debt restructuring and its withdrawal from the euro as the only credible path towards economic recovery. In the meantime, other nations have taken appropriate fiscal steps to reassure investors that their debt burdens are manageable, and that their position within the euro is not seriously threatened.

Likelihood

Probably our central scenario, despite its unprecedented nature and the ugly implications it carries. It's desperately hard to see how Greece can turn around such a dire fiscal starting point. The country is locked inside the euro when everything screams for a competitive devaluation. The people are being asked to endure a brutally tight fiscal policy and they don't feel to blame for the situation they are in. Every few weeks the demands on them get more onerous and there's no realistic end in sight. And the fiscal assumptions are probably still far too optimistic given the level or disorder, disruption from national strikes and damage to the tourism industry.

Implications

- The Greek government does not have recourse to international debt markets for a prolonged period.

- Greek businesses, unable to service euro denominated debts, suffer widespread insolvencies. These hurt corporate balance sheets outside Greece, most notably those of French and German banks.

- With a competitive currency, tourism receipts and export earnings lead an economic recovery in Greece. A looser fiscal policy helps growth that debt servicing costs have decreased.

2. Greece and other euro-zone members muddle through.

ECB loans to Greece and pledges of support to other states gradually calm markets. Greece implements a sharp fiscal tightening and starts to reduce its budget deficit, helped by a more competitive euro and stronger growth outside the EU. Spain, Portugal, Ireland and Italy take their warning from Greece and all pursue quite restrictive fiscal policies. Hedge funds with short positions begin to close them out, taking their profits and allowing European government bond spreads fall to more normal levels.

Likelihood

As discussed, we are highly sceptical about Greece's ability to emerge for its current problems without a sovereign default, or indeed exit from the single currency. We do though feel that other nations are much better placed. With sensible economic policies, which we expect to be implemented, debt levels should remain manageable and private capital accessible.

Implications

- The psyche of 'invulnerability of the euro project' within the eurozone has been seriously shaken. Over the next 3-5 years, eurozone states, led by Germany, will need to give very serious attention to the viability of a single currency zone in the absence of a more coordinated fiscal policy. There will be calls to establish a supranational EU body with powers to oversee fiscal policy in members more directly. This opens up a host of additional issues around enforcement, not to mention opposition to interference from Brussels.

- The EU needs to improve its crisis management response given its woeful showing this time around. One idea is to open emergency credit lines between governments.

3. Greece is forced to default on its debt but averts devaluation.

The Greek government realises that even with an enormous fiscal contraction it still can't credibly service its outstanding debt. When financial markets have stabilised and the risk of contagion reduced, the Greek government announces a debt restructuring, with lots of supportive noises from fellow euro members and the ECB. The timing would be designed to follow some positive news, e.g. stronger US growth, an improving EU export performance, or a good quarter of banking sector profits.

Likelihood

We assess that Greek debt default is very likely. On the currency front, an 18% depreciation of the euro against the dollar since December 2009 should help net exports, but this is mitigated by the fact that almost half of exports go to eurozone members. In addition, post default, a reduced debt burden should enable Greek fiscal policy to be more neutral, helping a possible Greek recovery. On balance though, we feel the structural challenges Greece needs to confront to be inside the euro are too great. We expect it to leave the euro on a 3-5 year view.

Implications

- Clearly a sovereign default sets a dangerous precedent inside the euro, especially if it occurs when risk aversion is still acute. Greek banks would need substantial support from the ECB to ensure adequate domestic liquidity.

- How would the Greek government continue to fund its budget deficit - indefinite loans from the ECB?

4. Greek default and devaluation; break-up of the euro.

As discussed in scenario 1 for default and devaluation. However, in this scenario, other 'troubled' European governments fail to act soon enough or decisively enough to reassure financial markets. Taxpayers in northern Europe decide they have had enough of bailouts and the euro zone gradually fragments over the next 5-10 years, leaving a strong northern Europe group of members.

Likelihood

This scenario is unlikely given that other members will almost certainly take Greece as a wake-up call. Ireland has already implemented considerable fiscal discipline after many years of highly leveraged property market excess. Portugal has also shown reasonable discipline after the boom it enjoyed as interest rates converged to euro levels in the mid-late 1990s. Spain's outstanding debt is only just over 50% of GDP, though its budget deficit and property markets are real reasons to worry. There is little doubt the eurozone will deploy all available means to avoid the costs associated with national defaults and exits from the euro.

Implications

- A huge debt overhang should a Greek exit from the euro open the door to others. Enormous strain on the global financial system once again.

- A series of 1930s style competitive devaluations amidst a horrible growth outlook.

- Other nations contemplating currency union (e.g. the Gulf Cooperation Council) quickly reconsider.

Back to Headlines

© Exclusive Analysis Limited 2010

4 νεκροί στα πλαίσια της πορείας της 5/5/2010. Μια δευτερεύουσα ανάγνωση του ντόμινο των ενόχων.

Πέρα από το προφανές, ότι δηλαδή τρεις ενήλικοι εκ των οποίων η μία ήταν έγκυος πέθαναν από ασφυξία μετά από έκρηξη βόμβας μολότοφ που κάποιος μπαχαλάκιας πέταξε εντός της τράπεζας "Μαρφιν" (πιθανολογείται μάλιστα ότι κάποιος είχε χύσει βενζίνη μες στην τράπεζα πριν τη βόμβα), υπάρχει μια δεύτερη ανάγνωση του γεγονότος αυτού. Η ανάγνωση αυτή μάλιστα τοποθετεί την τράπεζα και το προσωπικό της στο κέντρο της δίνης ενός πολέμου και καθιστά τα θύματα απώλειες αυτού του πολέμου.

Είχαμε χθες μια μάχη τριών ειδών "φασισμού." Του δεξιού "φασισμού" -σε περίπτωση που δεχτούμε έστω και υποθετικά ότι η καταγγελία για προβοκάτορες ισχύει- που θέλει να απονομιμοποιήσει και να αμαυρώσει την εικόνα μιας πορείας. Του αριστερού "φασισμού" που λέει "εμείς θα τα κάψουμε, αν δε φροντίσετε να βγείτε θα καείτε και εσείς." (Υπάρχουν μαρτυρίες ότι κάποιοi έλεγαν "ας τους να καούν" http://www.seleo.gr/sbj.aspx?sbj=14450 και επίσηςwww.seleo.gr/sbj.aspx?sbj=14456) Τέλος, του καπιταλιστικού "φασισμού" που λέει "θυσιάζω τους εργαζόμενους στο ενδεχόμενο να μου επιτεθούν, αλλά θα συνεχίσω απρόσκοπτος και δε πρόκειται να υποκύψω στο "φασισμό" των άλλων δύο και να τους αναδείξω "νικητές" όντας αυτός που υποχώρησε. Με τον ίδιο τρόπο σκέφτονται και οι άλλοι δύο. Σε αυτό το τρίγωνο των βερμούδων, όταν η βία γίνεται μέσο, δεν υπάρχει ηθικά νικητής, όμως δεν υπάρχει και way out παρά μόνο ρουφήχτρα. Υπάρχουν μόνο θύματα. Βία είναι η πραγματική βία των μπαχαλάκηδων που είναι οι πρωταρχικοί υπαίτιοι είτε είναι μέρη του δεξιού είτε του αριστερού "φασισμού", αλλά βία είναι και η έμμεση ψυχολογικής υφής βία του κάθε Βγενόπουλου που απειλεί με απολύσεις όταν οι υπάλληλοι φοβούνται και ζητούν να αποχωρήσουν (http://www.seleo.gr/sbj.aspx?sbj=14467). Συμμετέχει ηθελημένα σε ένα πόλεμο που ξέρει ότι θα έρθει. Αν οι μπαχαλάκηδες φταίνε και είναι οι φυσικοί αυτουργοί, ο τραπεζίτης φταίει άλλο τόσο που ρίσκαρε τη ζωή τους και ας μην είναι ο φυσικός αυτουργός. Οπότε τα μερίδια ευθύνης για τους νεκρούς, με βάση αυτή τη δεύτερη ανάγνωση μπορεί να τα δει κανείς ακόμα και μοιρασμένα. Όσο φταίνε αυτοί που χρησιμοποιούν την απειλή "θα καείτε μαζί με την τράπεζα" και την πραγματοποιούν, άλλο τόσο φταίει και ο "φασισμός" του κάθε Βγενόπουλου που γνωρίζει το βαθμό κινδύνου εμπρησμού στα πλαίσια μιας τέτοιας μαζικής πορείας και επιστρατεύει τους εργαζομένους του στην υπηρεσία του "εγώ" της τράπεζας του. Άντε το οίκημα είναι ασφαλισμένο και οι ζημιές δε θα του κοστίσουν τόσο. Οι υπάλληλοι όμως; Το αντέχει η συνείδησή του; Γιατί δε νομίζω να είναι τόσο μα τόσο αδαής που να μη διέβλεπε τον επερχόμενο κίνδυνο. Όλοι ξέραν ότι θα γινόταν μια από τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις στην ιστορία της Μεταπολίτευσης. Όσο ξέραν και το ότι η τράπεζες είναι Νο. 1 στόχος. Και τα λέω όλα αυτά γιατί όλοι γνωρίζουμε την τυφλή φανατισμένη βία των μπαχαλάκηδων. Μπορούν να θεωρηθούν ακόμα και αστάθμητος παράγοντας. Ο ιδιοκτήτης τράπεζας όμως θαρρώ ότι έχει περισσότερες γέφυρες με τον κόσμο της λογικής. Γι'αυτό και είναι ένοχος, σχεδόν όσο και οι φυσικοί αυτουργοί.

Λύση σε όλα αυτά είναι η μη βία. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει τρόπος να ελέγξει κανείς τον κάθε Βγενόπουλο που δρα με κάποια νομιμοποίηση -και το πρόβλημα επίσης δε ξεκινάει από αυτόν, όσο και αν είναι ισότιμο μέρος του προβλήματος-, στρεφόμαστε στους άλλους δύο. Ε λοιπόν, θα συμφωνήσω (σε μια από τις απειροελάχιστες φορές που συμβαίνει αυτό) με ένα μικρό μέρος αυτών που είπε η Παπαρήγα χθες. Ότι το ΠΑΜΕ βρίσκει τρόπο και προφυλάσσει τις πορείες του, απομονώνοντας τους μπαχαλάκηδες. Επειδή η αστυνομία δε φαίνεται ικανή ή πρόθυμη να τους συλλάβει, μήπως οι υπόλοιποι συμμετέχοντες πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους; Όχι γιατί αυτοί είναι οι θεσμικά υπεύθυνοι να το κάνουν, αλλά επειδή είναι οι ουσιαστικά ικανοί να το κάνουν, όπως το κάνει το ΠΑΜΕ. Γιατί αρχίσαμε να ακούμε πάλι τα γλαφυρά-γραφικά "δεν υπάρχει κράτος", "πού είναι ο στρατός", "περισσότερη αστυνόμευση" κλπ.