Aρχική δημοσίευση: www.enallaxnews.gr 10/10/2011
Τώρα που καταλάγιασε ο θρήνος των απανταχού ...gadgetάδων για το θάνατο του Steve Jobs, ήρθε η ώρα να κουβεντιάσουμε ορισμένα πράγματα. Πάρα πολλοί του ευχηθήκαμε να αναπαυθεί εν ειρήνη, ακόμα περισσότεροι αναπαρήγαγαν στα ΜΜΕ και τα social media video με ομιλίες του και αποσπάσματα από τους λόγους του.
Από κοινωνιολογικής πλευράς οι αντιδράσεις αυτές προσφέρονται για πολύ χρήσιμα συμπεράσματα. Αν μπορούσαμε να χωρέσουμε σε μια πρόταση την αντίδραση των περισσοτέρων στο άκουσμα του θανάτου του αυτή θα ήταν η εξής: Αποχαιρετισμός ενός ανθρώπου που ήταν μεγάλος εφευρέτης τεχνολογιών που άλλαξαν τον κόσμο, είχε μεγάλα αποθέματα ψυχικής δύναμης και έδωσε ανυπέρβλητης αξίας λόγους για τη στάση μας απέναντι στη ζωή.
Ας μιλήσουμε αρχικά για της εφευρέσεις του. Τα προϊόντα που προώθησε στην αγορά ήταν πάντα συσκευές που εξέλισσαν ήδη υπάρχουσες τεχνολογίες, δίνοντας τους καλύτερο design, ευκολότερη πλοήγηση και σε ορισμένες περιπτώσεις καλύτερους χρόνους απόδοσης.
Πέρα από αυτά τα επιτεύγματα και την αναμφισβήτητή του συμβολή στη διάδοση του ψηφιακού κόσμου, οφείλει να σκεφτεί κανεις ταυτόχρονα ότι από άποψη πρωτοπορίας το λογισμικό που δημιούργησε, η ουσία δηλαδή της τεχνολογίας δεν είναι τόσο πρωτοποριακό.
Πρωτοποριακό λογισμικό είναι για παράδειγμα το Linux, το οποίο χρησιμοποιούν άλλωστε οι περισσότεροι προγραμματιστές και λοιποί επαγγελματίες του είδους. Αυτό που πάντα έδινε η Apple ήταν πιο ...σοφιστικέ προϊόντα.
Αυτό που μετράει όμως ακόμα περισσότερο στην αξιολόγηση των εφευρέσεών του είναι το κοινό στο οποίο απευθύνονται. Τα γνωστά για την υπερκοστολόγησή τους προϊόντα της apple είναι τόσο ακριβότερα σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους, που ουσιαστικά απευθύνονται σε μια πάρα πολύ μικρή μερίδα του καταναλωτικού κοινού στις δυτικές κοινωνίες που δύνανται να αγοράσουν τα εν λόγω προϊόντα.
Αν λάβει μάλιστα κανεις υπόψιν ότι το κόστος παρασκευής των προϊόντων της apple είναι αντιστρόφως ανάλογο της τιμής πώλησής τους (καθότι παρασκευάζονται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην Κίνα σε εργοστάσια με άθλιες εργασιακές συνθήκες) αντιλαμβάνεται κανείς ότι δε μιλάμε για εφευρέσεις που άλλαξαν τον κόσμο, αλλά για τεχνολογικές πολυτέλειες που απευθύνονται σε ένα πολύ περιορισμένο πληθυσμιακά κοινό.
Πίσω από το καλό design και την ιδιαιτερότητα κάποιων εφαρμογών δεν κρύβεται τίποτα πρωτοποριακό, παρα μόνο ένα επιχειρηματικό σχέδιο που απευθύνεται σε μια συγκεκριμένη αγορά με σκοπό το κέρδος, το οποίο καθορίζει και το είδος του προϊόντος.
Ο καταναλωτισμός βέβαια δεν είναι σε καμία περίπτωση εξ ορισμού αρνητική συμπεριφορά και η συμπεριφορά του Steve Jobs και της apple δεν είναι καθόλου μα καθόλου αρνητική, όμως δεν είναι και λόγος αποθέωσης.
Κοινωνιολογικό συμπέρασμα 1:
Ο κόσμος κρίνει εξ ιδίων τα αλλότρια. Θεωρεί ότι κάτι που έχει έρθει και έχει βελτιώσει –αισθητά σίγουρα- τη δική του καθημερινότητά, βελτιώνει και όλο τον κόσμο.
Δεν υπολογίζει όσους δε μπορούν να το αποκτήσουν προτού βγάλει συμπεράσματα περί της αξίας των εφευρέσεων αυτών. Είναι η εσφαλμένη εντύπωση που έχει η πλειονότητα όσων ζουν στις δυτικές κοινωνίες, ότι η οικονομική ανάπτυξη και η τεχνολογική πρόοδος που απολαμβάνουν είναι όλος ο κόσμος.
Να υπενθυμίσω για παράδειγμα ότι όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκινούν ένα πόλεμο, τον νομιμοποιούν στους πολίτες τους λέγοντας ότι ...εξάγουν το δυτικό πολιτισμό και βελτιώνουν τις κοινωνίες των περιοχών στις οποίες επιτίθενται. Τα συμπεράσματα δικά σας.
Ας ασχοληθούμε και με τις ομιλίες του Steve Jobs και την αξία τους. Αν απογυμνώσει κανείς τους λόγους του από την αμεσότητά τους και επικεντρωθεί στην ουσία τους, το αποτέλεσμα ισούται με μηδέν. Ούτε ο πρώτος είναι που είναι αυτοδημιούργητος –όσο και να θέλγεται ο κόσμος από τον τρόπο που περιέγραψε ο ίδιος τη ζωή του-, ούτε έβγαλε με ηθικούς τρόπους και παναθρώπινης αξίας κατασκευές κέρδος για τον εαυτό του.
Είναι παράλογο δηλαδή ο κόσμος να θέλγεται απο μια επικοινωνιακή τακτική ενός κοινού μεγαλοεπιχειρηματία που με αμφιλεγόμενους τρόπους συγκεντρωσε την περιουσία του.
Σίγουρα του αξίζουν πολλά συγχαρητήρια από επιχειρηματική σκοπιά, αλλά αυτό δε δικαιολογεί την αποθέωσή του. Άλλωστε είναι φανερό σε όσους έχουν την ελάχιστη γνώση του τρόπου που προωθεί στην αγορά τα προϊόντα της (marketing) η apple, ότι η συζήτηση του αγοραστικού κοινού για τις εσωτερικές και τεχνολογικές εξελίξεις της εταιρίας είναι προϊόν ακριβώς αυτής της πολιτικής της εταιρείας.
Από τους λόγους του Steve Jobs, μέχρι την ημερομηνία κυκλοφορίας του νέου iPhone, όλες οι συζητήσεις που γίνονται μεταξύ των μελών του αγοραστικού κοινού σε συνδυασμό με την προώθηση από τα ΜΜΕ των ανάλογων ειδήσεων, είναι μέρος ακριβώς αυτής της στρατηγικής της apple.
Κοινωνιολογικό συμπέρασμα 2:
Ο κόσμος ελλείψει προτύπων συμπεριφοράς και δυνατότητας αξιολόγησης, αποθεώνει τον πρώτο επιχειρηματία και την πρώτη επιχείρηση που με μια καλά οργανωμένη διαφημιστική εκστρατεία θέλγει το αγοραστικό του κοινό, το οποίο τον αποθεώνει παρόλο που οι μέθοδοι που ουσιαστικά τον έκαναν δισεκατομμυριούχο είναι το λιγότερο αμφιλεγόμενοι.
Σίγουρα τα προϊόντα αυτά καλώς βελτιώνουν την καθημερινότητα των κατόχων τους, όμως ούτε παναθρώπινης αξίας είναι, ούτε τον κόσμο αλλάζουν για να δικαιολογείται η αποθέωση του κατασκευαστή τους.
No comments:
Post a Comment